KAVŞAKLARDA YAYALARA ÖNCELİK
Geçtiğimiz günlerden birinde yürüyüşe çıkmıştım. Bir zamanlar ülkemizin önemli varlıklarından olup, sonradan birilerine aktarılan Eti Alüminyum’un Antalya Depoları’nın önündeki yaya geçidinden karşıya geçmek istedim. Yolun ilk bölümünde trafik ışığı yok. Soldan gelen araç olmayınca yürüdüm, ilk bölümü geçtim. Yolu ortadan bölen geniş alanı geçerken ikinci bölüm üzerinde bulunan ışıklarda yaya için kırmız yandı.
Yolun kenarına gelip ışığın yeşile dönmesini bekledim. Sağdan gelen gösterişli bir araç iyice yavaşladı ve yaya geçidinden on metre kadar ileride durdu. Aracı kullanan yaşlı bey yanındaki hanıma bir şeyler anlatıyordu. Herhalde hangi yöne gideceklerini tartışıyorlar diye düşündüm.
Bu sırada ikinci bir araç gelip diğer aracın sağında durdu. Genç ve güler yüzlü sürücü camını açarak
bana doğru seslendi. Abi, geçeceksen geç. Benim başımı yakma!..
dedi. Ne dediğinin anlaşılamadığını
belirten bir bakış yöneltince: Yeni düzenlemeden durduk yere ceza yemeyeyim.
diye ekledi.
İki aracın da kendilerine yeşil ışık yanıyorken yaya geçidinde durmalarının nedeni anlaşılmıştı.
“Trafikte Yaya Önceliği Bilincinin Oluşturulması” başlıklı duyuruyu1 bir akrabamız bize de yönlendirdiği için konuyu az çok biliyorduk. Güler yüzlü sürücüye doğru seslenerek, kendilerine yeşil ışık yandığını ve yeni düzenlemenin trafik ışıklarının bulunduğu yaya geçitlerini kapsamadığını söyledim. Bizim uyarımızdan sonra aracını hareket ettirerek yola koyuldu. Diğer aracın sürücüsü, yanındakiyle konuşmayı sürdürdüğü için, aracından dışarıda çok kısa bir sürede gelişen durumu göremedi ve bekledi. Yayalara yeşil yanınca yolun diğer yanına geçtim.
2012 yılında Büyükşehir Belediye Başkanı Mustafa Akaydın ve Vali Ahmet Altıparmak döneminde, Türkiye’nin ilk “Yaya Öncelikli Caddesi” Antalya’da oluşturulmuştu. Sözünü ettiğimiz büyükçe döner kavşağın diğer yanında da, yıllardır üzerinde “Yaya Öncelikli Kent Antalya” yazan bir tanıtaç vardı. Bu tanıtaçın önündeki yaya geçidinden geçerken; taşıtlara kırmızı yandığına aldırmadan üzerinize sürenlere alışmıştık. Birdenbire; kendilerine yol verilmişken sizin geçmeniz için bekleyen iki sürücüye rastlayınca yadırganıyor. Çocukluğumuzda okuduğumuz ve birçok kez anlattığımız bir gülmeceyi anımsadım.
“Trafik Işıkları” 60’lı 70’li yıllarda çok az kentte vardı ve oralardaki sayıları da çok azdı. İşlek veya önemli kavşaklarda iki ucu kesik borudan oluşan, bir çeşit fıçı bulunurdu. “Nokta” veya “Zıvana” denen bu fıçıya benzer alan, yoldan 30-50 cm yükseklikteki beton bir altlık üzerinde dururdu. Trafik Polisi bu fıçımsının içinde durur ve el kol imleriyle kavşaktan geçişleri düzenlerdi. Trafiği yöneten polisler, imlerinin uzaktan da belirgin görünebilmesi için beyaz eldiven kullanırlardı. Okulda çocuklara trafik kuralları kapsamında polisin el imlerini ve anlamlarını da öğretirlerdi. Yağmurlu veya çok güneşli günlerde kullanılmak üzere metal fıçının kenarına bağlı bir de şemsiyeleri bulunurdu. Kimi yerlerdeki zıvanaların ve şemsiyelerinin üzerinde bir şirketi tanıtan görseller göze çarpardı. Zıvananın dışarı doğru açılan bir de kapısı vardı. Polis zaman zaman kapıyı açar, yola iner ve işini yolun ortasında sürdürürdü.
Gelelim anımsadığımız gülmeceye… Trafik ışıklarının yeni kullanılmaya başladığı
günlerde sürücünün biri kırmızı ışıkta durmaz, geçer. Az ileride bekleyen bir trafik polisi
aracı durdurur. Polis sürücü ve araç belgelerini incelerken, sürücüye biraz sertçe sorar:
"Kırmızı ışığı görmedin mi?‥"
Sürücü utangaç bir duruşla boynunu bükerek yanıt verir:
"Gördüm Abi görmesine de… Seni göremedim!"
“Trafikte Yaya Önceliği Bilincinin Oluşturulması” için yapılan çalışmaların amacına ulaşmasını umuyoruz. Çok yerinde ve yıllarca geciktirilmiş bir uygulama. Ancak; sormadan geçemeyeceğiz:
Yaya geçidinde üzerinize süren araçtan kaçmaya çabalarken, aracın plakasını nasıl
okuyacaksınız?
Hoş, okusanız ne olacak?‥
Emrecan Büyüktermiyeci11 Şubat 2019