KUYRUĞUN ÇEKİCİLİĞİ

1980’li yıllarda, Moda Caddesi’nden Çay Bahçesi’ne gidilen köşede Alpin ve Ali adındaki dondurmacılar vardı. Rekabetlerini kaliteli dondurmalar ve hızlı hizmet üreterek sürdürüyorlardı. Dükkanlarının önünde uzun kuyruklar oluşurdu. Daha sonra birisi karşı köşede olmak üzere ikinci dükkanlarını açtılar. Artan müşteri yoğunluğu durumu pek değiştirmedi ve dört dükkanda olmasa da en az ikisinde müşteri kuyruğu eksik olmazdı. Kimi zaman Ali’nin bir dükkanı önünde kuyruk oluşur, on metre uzağındaki diğer dükkanının önü boş olurdu. Benzer durum Alpin’in dükkanlarının önünde de gerçekleşirdi. Biz ortamı bildiğimiz için bakardık, hangisinde sıra az ise oradan dondurmamızı alırdık. Oysa çoğu insan ya alışkanlıkla ya da bilmediklerinden hangisinde kuyruk uzunsa oradan almak isterlerdi. Kuyruğun çekiciliğine kapılan insanları izlemek bize eğlendirici gelirdi.

Kuyruğun çekiciliği yaşamın pek çok alanında etkili olabiliyor. İnsanlar genellikle herkesin yöneldiği ürünlere, mağazalara, yiyecek-içecek yerlerine eğilimli oluyorlar. İlginin yoğunlaşması fiyatların da artmasına neden oluyor. Oysa gerçek anlamda gereksinimi olan ürünün veya hizmetin fiyatı, belki de daha az taleple karşılaştığı için düşüyordur.

Aksaray Meydanı’nda satış yapan işportacıların bazılarının önünde müşteriler kuyruk oluşturur ve ürünleri satın alırlardı. Sürekli geçtiğimiz alandaki çoğu işportacının önündeki alıcıların aslında kendi elemanları olduğunu gözlemlerdik. Yoldan geçen ve oluşturulan kuyruğun çekiciliğine kapılan insanlar genellikle işportacının istediği müşteriler olurlardı.

Yeni iş kurarken de aynı davranış kalıbı bir çok firmanın kazanamamasına yol açmakadır. Birbirine öykünen onlarca dükkan peşpeşe aynı bölgede, aynı caddede açılıyor. İlk başta bir pazarın oluşması olumlu algılanıyor. Bunu gören girişimciler kuyruğun çekiciliğine kapılarak çabucak dükkanları kiralıyorlar veya ellerindekini yeni işe dönüştürüyorlar. Ancak kısa süre sonra, geleceğe hazırlıksız açılan işletmeler kapanmak zorunda kalıyorlar.

Üniversite yerleştirme sıralamasında da benzer kalıp birçok gencin yaşamını olumsuz etkilemektedir. Daha önceki yıllardaki başka birilerinin daha fazla ilgi duyduğu bölümlerin puanlarının yüksekliği belirleyici oluyor. Gerçekte ilgi duymadığı, becerileriyle bağdaşmayan bir bölüme yalnızca puanı yüksek diye girmek isteyen öğrenci de kuyruğun çekiciliğine kapılıyor.

Emrecan Büyüktermiyeci5 Temmuz 2015